Hưng cảm là một tình trạng liên quan đến cảm xúc của con người. Có không ít ý kiến cho rằng căn bệnh này không gây ảnh hưởng lớn đến bệnh nhân nhưng trên thực tế thì nó có thể đem lại nhiều rắc rối trong sinh hoạt thường ngày. Đâu là nguyên nhân gây ra? Triệu chứng và biện pháp xử lý là gì? Bạn đọc hãy cùng khám phá với bài viết sau đây!
Nội dung chính:
Hưng cảm là gì?
Hưng cảm (tên tiếng anh: Mania) xảy ra khi con người đột nhiên cảm thấy hưng phấn, kích động, phấn khích quá độ mà không có bất kỳ tác nhân bên ngoài nào ảnh hưởng đến. Hiện tượng này thường được coi là dấu hiệu nhận biết của chứng rối loạn lưỡng cực.
Theo các bác sĩ, tất cả mọi người đều có nguy cơ mắc phải tình trạng hưng cảm, dù là nam giới hay nữ giới, trẻ em hay người trưởng thành. Có không ít người thường cho rằng đây không phải vấn đề nguy hiểm vì nó chỉ liên quan đến mặt tâm lý cảm xúc. Tuy nhiên, điều này hoàn toàn là một quan điểm sai lầm.
Trên thực tế, chứng mania được đánh giá là một tình trạng y tế tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Một số trường hợp bệnh nhân vì hưng phấn quá mức mà không ăn uống hay ngủ nghỉ trong một khoảng thời gian dài. Một số khác lại tham gia vào các hoạt động có thể gây hại cho bản thân do bị rối loạn tri giác hoắc ảo giác vì hưng cảm. Chính vì vậy, lời khuyên tốt nhất là bệnh nhân nên đi khám ngay khi phát hiện triệu chứng bất thường để nhận được tư vấn kịp thời từ bác sĩ.
Nguyên nhân của bệnh hưng cảm
Hiện nay, nguyên nhân chính xác của mania vẫn chưa được kết luận. Có nhiều giả thuyết khác nhau liên quan đến hưng cảm, nổi bật nhất gồm có:
- Tiền sử gia đình: Một số nghiên cứu cho thấy khả năng mắc bệnh cao hơn ở những người có cha mẹ, anh chị em bị mania trước đó. Những trường hợp này cũng phải trải qua hưng cảm trong nhiều giai đoạn hơn, từ nhẹ đến vừa hoặc nặng.
- Các bệnh lý tâm thần: Những người vốn có tiền sử bệnh lý tâm thần như rối loạn lưỡng cực, trầm cảm,… thường có nguy cơ bị mania cao hơn bình thường. Não bộ của bệnh nhân vận hành một cách rối loạn trong việc tiếp nhận sự việc, từ đó dẫn đến những thay đổi về cảm xúc hoặc hành vi.
- Sự thay đổi của cuộc sống xung quanh: Có không ít bệnh nhân mania xuất phát từ vấn đề thay đổi cuộc sống, ví dụ như chuyển nhà, chuyển trường, người thân đột ngột qua đời, sự bế tắc trong mối quan hệ, vấn đề tài chính,….
Triệu chứng hưng cảm
Triệu chứng của hưng cảm phụ thuộc nhiều vào mức độ nặng nhẹ của bệnh nhân. Theo các bác sĩ, bệnh có thể gây ra một số các biểu hiện sau đây:
- Cảm thấy hưng phấn tột độ. Vì những cảm xúc này mà người bệnh có thể trở nên hiếu động, liều lĩnh và thực hiện những hành động trước nay chưa từng làm.
- Gặp phải ảo giác tự bản thân nghĩ ra. Người bệnh vì vậy mà kiểm soát hành vì và lời nói kém hơn, ý thức tâm trí dần mờ nhạt.
- Tâm trạng thay đổi một cách nhanh chóng, người bệnh có thể từ vui vẻ trở thành bồn chồn, lo lắng. Trong một số trường hợp, bệnh nhân còn bị trầm cảm, mức năng lượng cảm xúc suy giảm nghiêm trọng.
- Người bệnh nói nhanh và nhiều hơn, lời nói thường không có sự logic, nhất quán hay ý nghĩa.
- Dễ bị kích thích, mất tập trung, hung hăng, mất ngủ và bỏ bữa.
Chẩn đoán hưng cảm
Những tình trạng liên quan đến tâm lý như hưng cảm không thể được chẩn đoán thông qua các phương pháp kỹ thuật hiện đại như CT hay MRI. Thay vào đó, các bác sĩ phải gặp trực tiếp bệnh nhân để trao đổi, thảo luận về triệu chứng và đưa ra kết luận chính xác nhất.
Các chuyên gia tâm lý thường nhận định một người bị hưng cảm khi người đó có các biểu hiện rối loạn tâm trạng kéo dài ít nhất một tuần lễ. Sự rối loạn này không phải là kết quả của các tác nhân ngoài như rượu bia, chất kích thích,… Có 3 biểu hiện được sử dụng để đánh giá rối loạn tâm trạng, chúng bao gồm:
- Người bệnh rất dễ bị phân tâm và kém tập trung trong buổi trò chuyện trực tiếp với bác sĩ.
- Người bệnh thực hiện các hành vi bốc đồng.
- Người bệnh ám ảnh đối với một suy nghĩ, ý tưởng nào đó.
Bên cạnh các biểu hiện nói trên, các chuyên gia cũng có thể dựa vào một số vấn đề khác để chẩn đoán. Điều này còn phụ thuộc vào từng trường hợp cụ thể.
Xem thêm: Suy giảm trí nhớ là gì? Nguyên nhân và hậu quả khôn lường
Hưng cảm kéo dài bao lâu?
Chứng hưng cảm kéo dài trong thời gian bao lâu là thắc mắc của không ít người. Theo các bác sĩ, vấn đề này tùy thuộc vào mỗi một ca bệnh. Có những người cảm thấy hưng phấn quá độ trong một thời gian ngắn, khoảng vài giờ đồng hồ hoặc vài ba ngày. Nhưng cũng có những trường hợp bị mania kéo dài hơn, lên đến một vài tuần sau đó.
Cách điều trị bệnh hưng cảm
Các bác sĩ sau khi chẩn đoán sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp với bệnh nhân. Có những ca bệnh cần phải nhập viện để nhận được sự chăm sóc tốt nhất và tránh gây hại cho bản thân thông qua các hành động bốc đồng.
Hiện nay, có hai biện pháp xử lý thường được sử dụng nhất là:
Sử dụng thuốc uống
Thuốc Tây y là phương pháp điều trị được áp dụng đầu tiên. Những loại thuốc này sẽ giúp người bệnh điều chỉnh trạng thái tâm lý và hạn chế các hành động tự gây hại cho cơ thể. Chúng gồm có: Thuốc chống loạn thần (olanzapine, aripiprazole), lithium và thuốc chống co giật (lamotrigine, clonazepam). Người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ đơn thuốc từ bác sĩ.
Tâm lý trị liệu
Bên cạnh việc sử dụng thuốc uống, người bệnh cũng nên tham gia các buổi tâm lý trị liệu 1:1 hoặc theo nhóm. Biện pháp này thường giúp người bệnh xác định được những yếu tố liên quan mật thiết đến mania cũng như hạn chế những căng thẳng tiêu cực có thể ảnh hưởng đến tâm lý. Các bác sĩ cũng khuyến khích gia đình, người thân bệnh nhân tham gia vào việc trị liệu này để hiệu quả đạt được là tốt nhất.
Thời gian điều trị bệnh hưng cảm
Tùy thuộc vào mức độ bệnh mà thời gian điêù trị khác nhau. Cụ thể:
- Giai đoạn nhẹ: Bệnh không gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống sinh hoạt, công việc thì không cần phải điều trị và tự khỏi trong 9 tháng.
- Giai đoạn hưng cảm vừa không có triệu chứng loạn thần: Giai đoạn này người bệnh không cần nhập viện mà chỉ cần sử dụng liệu pháp tâm lý và dùng thuốc hỗ trợ. Dùng thuốc hỗ trợ trong vòng 2 tuần sau đó tái khám.
- Giai đoạn hưng cảm nặng có dấu hiệu loạn thần: Nhập viện, kết hợp thuốc chống loạn thần và tâm lý trị liệu. Liệu trình có hiệu quả sau thời gian 10 – 14 ngày. Nhưng để điều trị bệnh triệt để thì thời gian điều trị sẽ kéo dài hơn để ngăn ngừa bệnh tái phát.
Bài viết hy vọng đã mang đến cho bạn đọc những góc nhìn mới liên quan đến hưng cảm. Tình trạng này có thể gây ra rất nhiều ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và cuộc sống của người bệnh. Vì vậy, bệnh nhân đừng nên ngần ngại mà hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ các cơ sở y tế trong thời gian ngắn nhất.
>> Tìm hiểu: Nội tiết tố nữ có tác dụng gì? Rối loạn và cân bằng nội tiết tố
Bài viết được chỉnh sửa ngày 11 Tháng Tư, 2021
